Gebelik ve Troid Hastalıkları

Gebelik ve Troid Hastalıkları

Tiroid hormonları fetal nörolojik gelişim, somatik büyüme ve kemik gelişiminde büyük öneme sahiptir. Gebelikte, iyot düzeyi normal olan gebelerde serbest tiroid hormon düzeyleri düşer, TSH yükselir ve tiroid hacmi artar, bu bir adaptasyondur. Fetal ve plasental gelişimde (beyin, diğer organlar ve plasenta) tiroid hormonları önemlidir ve etkisi 5-6. haftada başlar. Bu nedenle gebelikte ötiroid olmak büyük önem taşır. İlk trimesterden itibaren fetal beynin nöronal migrasyonu ve myelinizasyonu için maternal tiroid hormonlarına (T4 ve T3) ve dolayısıyla iyoda ihtiyaç vardır. İyot eksikliği kalıcı beyin hasarına neden olabilir.

Hamilelikte yeterli iyot olduğunda tiroid hormonları için iki kaynak vardır. Birincisi, maternal tiroid bezi olup, özellikle gebeliğin ilk yarısında önemlidir. Tiroid hormonları plasenta aracılığıyla fetusa aktarılır. İkincisi, fetal tiroid bezi 12-14. haftada gelişimini tamamlayarak hormon üretimine başlar, ancak bu üretim 24. haftada zirve yapar. İyot, T4 (tiroksin) ve T3 (triiodotironin) oluşumu için gereklidir ve deniz ürünleri, deniz yosunu, et, süt, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler ve iyotlu tuz gibi kaynaklardan elde edilebilir. İyotun hem eksikliği hem de fazlalığı patolojilere yol açabilir. Gebelikte östrojen fazlalığı tiroksin bağlayan globulin seviyesini artırır, bu da serbest tiroid hormonlarının sabit kalabilmesi için T4 ve T3 artışına yol açar. Yükselen HCG seviyeleri TSH'yı uyararak maternal ST4 ve ST3 artışına neden olur ve bu hormonlar plasentaya geçer. Sadece T4 fetusa aktarılır. Böbreklerin glomerüler filtrasyon hızının artması nedeniyle iyot atılımı da artar ve eksiklik durumunda replasman yapılmalıdır. Fetal tiroid bezi, 10-12. haftalarda iyot biriktirmeye başlar ve T4 sekresyonu 16-18. haftada başlar.

Gebelikte iyot ihtiyacının artma nedenleri:

  1. Maternal ötiroidizmi sağlamak ve fetusa tiroid hormonu transferini gerçekleştirmek için maternal T4 yapımında %50 artış olur.
  2. Fetal tiroid bezinde ilerleyen haftalarda hormon yapımı için anneden geçecek iyot gereklidir.
  3. Artan renal GFR nedeniyle üriner iyot atılımının artması.

Tiroid bezindeki geniş iyot deposu gebelikte artan iyot ihtiyacına katkıda bulunur. Sağlıklı bir erişkinde tiroid bezi 15-20 mg iyot depolar ve bu, tiroid hormon yapımını 80 günden fazla karşılar. Ancak ciddi iyot eksikliğinde bu depolar 1-2 mg’a düşer ve dietle iyot alımına ihtiyaç artar. İyodu yakalamak için TSH artar, bu da tiroid bezinde hipertrofi ve hiperplaziye yol açar, sonuçta gebede guatr oluşur ve hipotiroidi gelişebilir.

İyot eksikliğinin hafif ve orta seviyeleri kısmen tolere edilebilirken, ağır eksiklik fetal beyin gelişimini etkiler. İyot replasmanı, endemik kretenizmi azaltmış ve anne karnında replasman yapılan çocukların IQ skorlarında 10-15 puanlık artış sağlanmıştır.

Gebe ve emzirenlerde normal iyot düzeyi: 150-250 mcg/L

  • Hafif iyot eksikliği: <150 mcg/L
  • Orta iyot eksikliği: <20-49 mcg/L
  • Ciddi iyot eksikliği: <20 mcg/L

Ciddi iyot eksikliği 2-3. trimesterde maternal hipotiroidiye neden olur ve iyot replasmanı yapılmazsa düşük riski, erken doğum ve yenidoğan mortalitesi artar. Gebelik öncesi replasman, gebelikte T4 azalmasını önleyebilir.

Günlük İyot İhtiyacı:

  • Üreme çağındaki kadınlar: 150 mcg/L
  • Gebelik ve laktasyonda: 250 mcg/L
  • Hafif-orta iyot eksikliği olanlarda:
    • İyotlu tuz kullananlar: 100 mcg/L
    • İyotlu tuz kullanmayanlar: 200 mcg/L
  • Ciddi iyot eksikliği olanlarda ve iyotlu tuz kullanılmıyorsa: 300 mcg/L

Gebelikte TSH ile Tarama Yapılmalı mı? İki ayrı görüş bulunmakta olup, sonuç olarak sadece risk grubundakilerin taranması önerilmektedir.

Risk Grubu:

  • Geçmişte tiroid fonksiyon bozukluğu olanlar veya cerrahi geçirenler.
  • Guatrı olanlar.
  • Tiroid antikor pozitifliği (özellikle TPO antikorları).
  • Klinik hipotiroidi semptomları ve bulguları olanlar.
  • Tip 1 diyabeti olanlar.
  • Otoimmün hastalıkları olanlar (vitiligo, adrenal yetmezlik, hipoparatiroidizm, perniöz anemi, SLE, Sjögren sendromu).
  • Radyoterapi alanlar.
  • Morbid obezler.
  • 35 yaş üzeri kadınlar.
  • Lityum kullananlar.
  • İnfertilite öyküsü olanlar.
  • İyot eksikliğinin orta şiddetli olduğu bölgelerde yaşayanlar.

Tiroid referans aralıkları ülkeler ve trimesterlere göre belirlenmelidir, ancak ülkemizde genel popülasyon için 0,4-4 mIU/L, 1. trimesterde 0,1-2,5 mIU/L, 2. trimesterde 0,2-3 mIU/L ve 3. trimesterde 0,3-3 mIU/L olarak kabul edilmektedir.

E-posta Ara Mesaj Gönder